Falling into Faith (NL)

Ik herinner mij nog perfect toen ik besefte dat de technologiesector een opmerkelijke culturele shift aan het ondergaan was. Het bleek bovendien redelijk profetisch voor de Westerse cultuur. Het was eind 2013 op een klein Canadees congres, waar de afsluitende keynote concludeerde met een staande ovatie. De presentatie resoneerde duidelijk enorm bij iedereen. Behalve bij mij, want ik bleef zitten, extreem verontrust, niet alleen om wat er gezegd was, maar omdat ik mij alleen voelde in mijn stille weerstand. Waarom zag niemand anders in de zaal wat er zo mis mee was?

Het is onmogelijk uit te leggen waarom zonder de specifieke inhoud in detail te beschrijven. Helaas zelfs jaren later vermoed ik dat kritiek hierop voor sommigen nog steeds in het verkeerde keelgat zal schieten. Vreemd, want je zou toch denken dat het de bedoeling van een congres is om een breed publiek te bereiken en een dialoog te openen. Als iemand enkel spreekt om naar geluisterd te worden, dan is dat een preek, geen voordracht.

Wat er gezegd werd was op het eerste zicht nochtans oncontroversieel. Een jonge dame had ons net verteld over de moeilijke les die ze op haar eerste job had moeten leren. Dat ze zich volledig in haar werk gegooid had en daarmee vergeten was om adem te komen happen, met alle gevolgen vandien. Dat ze zo met haar prestaties bezig geweest was, dat er geen tijd meer was voor haar eigen sociaal en emotioneel welzijn, en dat dat toch even belangrijk was. En dat ze dat allemaal doorstaan had om zo die dag voor het eerst op het podium te staan op een technologiecongres.

Dat stoorde mij helemaal niet. Het is een veelvoorkomend verhaal, en het is belangrijk dat jonge starters het horen. Ze zijn vaak zo gewend aan het schoolsysteem, waar het parcours en de kalender reeds vast liggen, dat ze zich niet goed kunnen aanpassen aan de werkomgeving. Je moet je eigen draai vinden, en zelf een redelijk en houdbaar tempo kiezen voor een onbeperkte duur.

Zo legde ze het echter niét uit. Ze wijtte het daarentegen aan de verwachtingen om te doen wat er je gezegd werd, je "professioneel" te gedragen, en persoonlijke problemen buiten te houden. Dat waren nu eenmaal misvattingen over hoe een werkplaats best functioneert. In plaats daarvan zou je beter het "goeie leven" opzoeken, namelijk een plek waar je je thuis voelt, met mensen waar je van houdt, waar je je eigen werk doet, met opzet. Dat was wat ze nodig had om een omgeving te scheppen waar ze zich "veilig voelde."

Op papier klinkt dat best wel fijn. Het schoentje knelde echter omdat ze absoluut haar eigen advies niet volgde.

Ze verkondigde dat je niet in de onzekerheid mag vallen, maar begon haar voordracht door te benadrukken hoe zenuwachtig ze wel niet was, en vroeg het publiek om de ogen even te sluiten, wat niet hielp. Dus vroeg ze of enkele vrijwilligers op het podium wilden klimmen en wat zot wilden doen, om het ijs te breken.

Ze legde uit dat ze zich absoluut niet te behoeftig wou voelen, "het degoutantste gevoel ooit," maar hield als deel van haar presentatie een videogesprek met haar collega's, die duizend kilometer verder klaarstonden om "morele steun" te bieden. Daarna had ze problemen om haar powerpoint terug te brengen, tot een organisator insprong.

Ze benadrukte hoe belangrijk het was om de mensen mensen te laten zijn, met al hun diverse vaardigheden, maar leek niet te beseffen dat het onmogelijk beklemmende professionalisme dat ze afwees net een kader was om zelfs onverzoenbare verschillen te overbruggen, voor een gemeenschappelijk doel.

Ze zei dat de technologiesector veel van de meest getalenteerde en bevoorrechte mensen in de samenleving bevat, die "goud kunnen maken uit het niets," maar bekritiseerde de idee dat rationaliteit belangrijker is dan emotionaliteit. Het is nu net datgene wat de mensheid uit de middeleeuwen heeft getild, zodat zij daar feitelijk kon zijn.

Ze prijsde de emotionele intelligentie aan van zelfbeheersing, volharding en zelfbewustzijn, maar slaagde er niet in om deze effectief te demonstreren, aangezien ze haar gevoelens uitstrooide, meteen op anderen rekende voor steun en hulp, en het niet leek te beseffen dat ze haar speech compleet aan het ondermijnen was. Ze deed alsof kritiek van emotionaliteit gewoon zelfontkenning was, van mensen die met zichzelf niet eerlijk konden zijn, maar gebruikte die juist op die manier als schild.

Bovenal leek het niet erg geloofwaardig dat ze mensen beoordeelde over onverdiend privilege, terwijl de rol die ze vertolkte net die van het onschuldige, gewonde lammetje was, en daar met verve in opging. De droomjob die ze wilde zou net de meest bevoorrechte van al zijn, waar er geen zinvolle menings- of karakterverschillen waren, en waar haar collega's haar op alle mogelijke wijze zouden valideren. Een job die ze nu eindelijk had.

En kijk, als iemand effe naar huis wilt bellen om een punt te maken, dat mag wel, en iedereen weet dat een live demo een magneet is voor technische problemen. Maar zou het nu echt zo fijn zijn als alle anderen ook als trillend riet op het toneel staan, en halverwege nog een duwtje in de rug nodig hebben, als hulpeloos kind? Je moet mij niet komen vertellen over presentatiestress, ik heb zelf al talks gehouden die niks anders dan live demos bevatten, voor een publiek van een paar honderd mensen en een camera, en dat is niet gemakkelijk. Maar dat moet je nu eenmaal zelf overwinnen door je goed voor te bereiden en veel te oefenen.

Soit, als deze voordracht zo tegenstrijdig was, waarom sloeg dit zo aan? Wel omdat ze al de juiste noten zong. Ze was een jonge moeder die foto's van haar dochter liet zien, aan wie ze wou tonen hoe een goeie mens zich moet gedragen. Er was een moeilijke strijd en een verlossing: een verloren schaap dat uit de kille, donkere woestijn kwam en een warme oase van liefde en steun vond. Ze had het ook over haar eigen intern seksisme dat ze los had gelaten, en hoe belangrijk inclusiviteit en diversiteit waren. Toen kon je dat nog zeggen zonder dat dat speciaal registreerde, maar vandaag de dag zijn die woorden beladen met morele deugd, en de strijd tegen het kwaad.

Vijf jaar later, als ik kijk wat de belangrijkste effecten van seculair-religieuze praktijk zijn geweest op de technologiesector, dan is het net om dezelfde dysfunctie mogelijk te maken die de traditionele religie persona non grata maakte. Onder het mom van een betere gemeenschap te scheppen, en belangrijke "inequiteiten" recht te zetten, vinden deze clerici ogenschijnlijk vaak dat het doel de middelen heiligt en dat ze hun eigen geboden niet moeten opvolgen. Je hoort nu vaak dat controle van bovenaf nodig is om de veiligheid van de gebruikers te verzekeren, zoals de herder en zijn kudde. Er is nu infrastructuur om dit op een zorgwekkende schaal gemakkelijk te maken, klaar voor misbruik, samen met een standaardbeleid om het mogelijk te maken.

In het beste geval leidt dit tot een traag verval van de vrije meningsuiting. Artificiële intelligentie en scripts ter bewaking kennen geen nuance, en kunnen op triviale wijze onschuldige omstanders schaden. Het risico om heel je sociale netwerk op één van de weinige populaire platformen te verliezen creëert een enorm verkillend effect. Dit is des te erger omdat het niet moeilijk is om gecoördineerd meldingen in te sturen, en publieke schaam- en lastercampagnes te voeren. Zo is iedereen schuldig tot de onschuld bewezen is. In het ergste geval schept het morele beschutting voor sociopathie, met plausibele ontkenning van censuur dankzij het gebruik van shadowbans, demonetizatie en gefilterde aanbevelingen.

Dit stroomt ook door tot op het lokale niveau, omdat in religieuze praktijk vaak de idee opduikt dat men het iedere dag op iedere plek moet toepassen, en enkel zo een deugdelijk leven kan leiden. Toen ik dit jaar op het 35C3 congres allerlei opzichtige portretten van "vrouwen in de technologie" zag, en zelfs een effectief altaar voor Grace Hopper, zag ik er onvermijdelijk de lijn in met de Maagd Maria, en de Onbevlekte Ontvangenis van de softwarecompiler. Toen een DJ zijn platen draaide onder een antifa vlag, net zoals degene die boven de inkom hing, vroeg ik mij toch af wat voor transcendente extase men op deze dansvloer opzocht. Versta mij niet verkeerd, ik kan best wel ieder zijn eigen ding laten doen, maar deze tolerantieregel werd duidelijk niet gevolgd toen er nationale vlaggen werden gestolen en standjes besmeurd, nadat er genoeg bedreigende klachten waren tijdens de eerste dag dat de security aanraadde om ze uit voorzorg misschien toch maar neer te halen.

Het gaat echter over veel meer dan gewoon wat industriecongressen of stoere tweets, zoals duidelijk werd in de Grievance Studies grap. Diezelfde James Lindsay schreef vorig jaar, samen met Helen Pluckrose en Peter Boghossian, een tiental nep-papers in de sociale menswetenschappen, met al de benodigde citaten, en slaagde er in om de meerderheid in academische tijdschriften te publiceren. Dit ging onder andere over het vieren van morbide obesitas, het inspecteren van de genitalia van honden voor tekens van "rape culture," het ketenen van blanke studenten in de klas, en zelfs een herschreven stuk van Mein Kampf, met intersectioneel feminisme in plaats van nazisme. Ze verzamelden talrijke accolades en lof over hun zogenaamd "rijkelijk en spannend" materiaal, alvorens de aap uit de mouw kwam.

De situatie in technologie is dus maar één facet, met duidelijke parallelen elders. In hun rechtzoekende morele strijd tegen "blankheid" en "nazis," nergens zo aanwezig als in religieuze koortsdromen, en met nul zelfbewustzijn, is deze golf van sociale rechtvaardigheid uitgegroeid tot een verontrustende tsunami van groupthink. Afvallige ketters worden nu gewoon "trolls" en "alt-right fascisten" genoemd, zelfs als het omgekeerde waar is. Zonder een duidelijk afgelijnde ruimte om hun geloof in te beleven, hebben de gelovigen het naar de afdeling personeelszaken, hun professioneel netwerk, de academische faculteit, de pers en de politiek gebracht, om zo hun eigen inquisitie te vormen in naam van Trust and Safety, in de jacht op schadelijke ideeën.

Het belangrijkste voorbeeld blijft voor mij de excommunicatie van James Damore bij Google in 2017, ontslagen niet om wat hij zei, maar om wat sommige werknemers en de pers er tussen de lijnen in zagen. Ze slaagden er niet in om de wetenschap met de benodigde rationaliteit te behandelen. De mentale veiligheid van zijn collega's was belangrijker dan zijn eigen fysische veiligheid, ondanks de dreigingen die hij ontving, en ze vormden een emotionele, hatelijke bende om de zondebok uit te drijven. Wat een bijbels concept is, natuurlijk. Net zoals het onschuldige lam gods. Deze twee archetypes waren ook duidelijk aanwezig in de vervolging van Larry Garfield bij Drupal in hetzelfde jaar, in naam van een ingebeeld slachtoffer van seksueel misbruik wiens mening men effectief nooit gevraagd had.

Dit domino-effect escaleert verder, wegens de groeiende centrale rol van technologieplatformen in de maatschappij, zoals onlangs toen crowdfunder Patreon wispelturig figuren begon te verbannen, en ook daarna toen de concurrent SubscribeStar gesaboteerd werd doordat provider PayPal betalingen stopzette. Het verlangen om zondige gedachten uit te sluiten gaat dus zelfs zo ver dat alle kanalen van financiële steun ontzegd worden, wat ingaat tegen de autonomie van hun individuele geldschieters. Dit wordt dan verdedigd door de doelwitten duidelijk als anti-goedheid te bestempelen, en een beroep te doen op het zogezegde superieure oordeel per geval, wat in de praktijk weinig meer is dan flagrante subjectiviteit.

Het nettoresultaat is dat heelder categorieën mensen nu effectief onveilig gemaakt worden, bedreigd met censuur of diskrediet ten onrechte, gewoon om het comfort en de status van een kortzichtig en verwend doelpubliek te verzekeren. Diezelfde groep zegt dan regelmatig dat het net de blanke mannen zijn die een klaagzang opzetten omdat ze hun voorrechten verliezen. Dan vraag ik mij toch af in wat voor parallel universum zij leven waar de technologie van gisteren gemaakt werd, en waar een oprechte interesse in computers, video games of science-fiction geen reden tot sociale uitsluiting was. Dit was een last waar nerds van allerlei strepen en kleuren mee opgezadeld zaten, en die zich nu lijkt te herhalen op een veel bedrieglijkere manier.

De voordracht van hierboven stelde wel de vraag, "wat zijn de negatieve gevolgen als je mensen niet toelaat volledig zichzelf te zijn op het werk?" Wel, Damore, met zijn autisme, kreeg duidelijk geen enkele kans om dit ook maar een beetje te doen, ondanks dat hij de aangeduide procedures volgde. Het verhaal in de pers recycleerde gewoon alweer dezelfde punten, in een troebele "conversatie" die een vage "wij" moet houden, maar waar niemand het niet mee eens mag zijn. Dat de technologiesector al lang vaak dient als "safe space" voor neurologische diversiteit wordt dan mooi onder de mat geveegd, in volledige contradictie met de zogenaamde inclusiviteit.

Ik voeg wel best toe, ik ben niet zo naïef om te denken dat dit puur een links fenomeen is, want religieuze overtuiging lokt meestal hetzelfde uit in tegenstand. Maar de vraag van wie ermee begonnen is is dus wel belangrijk. Politiek links beheert nu eenmaal de meerderheid van de culturele en intellectuele hefbomen in het Westen, en het is al even tijd voor wat verantwoording. Het is ook best wel tijd om te erkennen hoe provinciaal en seizoensgebonden de huidige obsessie met Trump is, en al de bijhorige rassenlokvoerpolitiek. De Amerikanen zijn momenteel geobsedeerd met hun grens, maar weten amper wat er daarbuiten gebeurt. Dat dezelfde mensen die zich druk maken over culturele toeëigening maar niet kunnen vatten hoe nauw en imperialistisch hun perspectief wel niet is, is een extreem ironische en triestige kers op de taart.